Italiano
English
Español
Français
Deutsch
Polski
Português
Português do Brasil
Pусский
Paolo VI, Jaques MaritainGrootte: 415.40 kB
Een tentoonstelling over Paulus VI en Jacques Maritain in de Vaticaanse Musea
Exhibition on Paul VI and Jacques Maritain at the Vatican Museums
Op de ochtend van 12 juni 2025 vond een persvoorstelling plaats van de vernieuwde tentoonstelling 'Paul VI en Jacques Maritain: De vernieuwing van de sacrale kunst tussen Frankrijk en Italië (1945-1973)'. Ter gelegenheid van het jubileumjaar 2025 brengen de Vaticaanse Musea een eerbetoon aan de beroemde Franse filosoof Jacques Maritain en zijn nauwe band met de heilige Paulus VI en de kunstwereld. De tentoonstelling is samengesteld door Micol Forti, hoofd van de collectie moderne en hedendaagse kunst van de Vaticaanse Musea, en is te zien in het hart van de hedendaagse kunsttentoonstelling, halverwege de Raphaëlkamers en de Sixtijnse Kapel.
De tentoonstelling biedt een veelzijdige gelegenheid om verschillende belangrijke jubilea te vieren, waaronder de 80^e verjaardag van Jacques Maritainsals Frans ambassadeur bij de Heilige Stoel in 1945, de bijna gelijktijdige oprichting van het Cultureel Centrum van Sint-Lodewijk van Frankrijk, de 60^e verjaardag van de afsluiting van het Tweede Vaticaans Concilie in december 1965 en de inhuldiging van de Collectie Moderne Religieuze Kunst door paus Montini in juni 1973. Verschillende instellingen zijn bij de tentoonstelling betrokken, waaronder de Musei Pontifici, de Franse ambassade bij de Heilige Stoel, het Cultureel Centrum van St. Louis van de Fransen/Institut français – Centre Saint-Louis en de Nationale en Universitaire Bibliotheek van Straatsburg.
Centraal in dit unieke samenwerkingsverband staat de figuur van Jacques Maritain (1882-1973). Hij werd door Charles de Gaulle van 1945 tot 1948 naar Rome uitgenodigd, waar hij als Frans ambassadeur bij de Heilige Stoel diende. In deze periode versterkte hij zijn vriendschap met Giovanni Battista Montini, die hij in 1924 in Parijs had ontmoet. Deze relatie bleef ook na Maritains diplomatieke carrière bestaan en bleef sterk tijdens het Tweede Vaticaans Concilie. Maritains neothomistische gedachtegoed droeg bij aan de uitgangspunten van het Concilie, met de nadruk op de relatie tussen kunst en geloof en tussen de wereld van de cultuur en het katholicisme. Dit sloot aan bij de visie van het Concilie op 'integraal humanisme'.
Maritain en zijn vrouw Raïssa, geboren Oumançoff, die hij aan de Sorbonne had ontmoet en in 1904 trouwde, kwamen in aanraking met het christendom door de invloed van intellectuele vrienden zoals Charles Péguy en Léon Bloy. Na een intense zoektocht, die culmineerde in hun doop in juni 1906, omarmden zij uiteindelijk het katholieke geloof.
In de eerste helft van de 20e eeuw vormden de Maritains een invloedrijke internationale kring die cruciaal was voor het denken over het christendom. Tot deze groep behoorden filosofen, kerkleiders, kunstenaars, dichters en intellectuelen met verschillende achtergronden, waaronder Paul Claudel en Jean Cocteau.
In de loop der jaren hebben de Maritains een indrukwekkende collectie kunstwerken verzameld, die hen door hun talrijke kunstenaarsvrienden zijn geschonken. Sommige daarvan kwamen terecht in de collectie moderne religieuze kunst van de Vaticaanse Musea. De filosoof en de "Cercle d'études Jacques et Raïssa Maritain" schonken deze werken aan Paulus VI, samen met andere stukken die door de kunstenaars zelf waren geschonken ter ondersteuning van het belangrijke project van de paus, dat hij in juni 1973 inwijdde.
De belangrijkste kunstenaars waren Maurice Denis, Émile Bernard en Gino Severini, wiens werken voor Zwitserse kerken werden gepromoot door kardinaal Charles Journet; Georges Rouault, misschien wel Maritains meest geliefde vertolker; Marc Chagall, een goede vriend van Raïssa, wiens verhalen werden bezield door de buitengewone gevoeligheid van de joodse folklore; Ook Henri Matisse, wiens meesterwerk van totale kunst te vinden is in de kapel van Vence, en William Congdon, een Amerikaanse kunstenaar geïnspireerd door authentieke mystiek die Maritain in de jaren voorafgaand aan het concilie ontmoette, waren aanwezig. Deze kunstenaars waren allemaal figuren van absolute diepgang die hebben bijgedragen aan de reflectie over de zoektocht naar nieuwe vormen en nieuwe wegen voor de hedendaagse sacrale kunst.
De tentoonstelling besteedt ook aandacht aan de dominicaanse priester Marie-Alain Couturier. Hij was een belangrijke figuur in de vernieuwing van de sacrale kunst in Frankrijk en leidde een beweging die in veel opzichten tegengesteld was aan die van Maritain. De opname van Couturier in de tentoonstelling symboliseert de openheid van Paulus VI voor het progressieve dominicaanse denken.
Tentoonstelling: Paulus VI en Jacques Maritain: de vernieuwing van de sacrale kunst tussen Frankrijk en Italië (1945-1973)
Locatie: Salette della Torre Borgia, Vaticaanse Musea
Looptijd: 13juni - 20 september 2025
Toegang: gratis en inbegrepen in de toegangsprijs voor de musea
Tentoongestelde kunstenaars zijn onder meer: Maurice Denis, Emile Bernard, Gino Severini, Georges Rouault, Marc Chagall, Henri Matisse, William Congdon
OPENINGSTIJDEN: Maandag - zaterdag: 8.00 - 20.00 uur (laatste toegang om 18.00 uur)
Laatste zondag van de maand (behalve 29 juni): 9.00 - 14.00 uur (laatste toegang om 12.30 uur)
Zondag en feestdagen: gesloten
Paul VI en Jacques Maritain: de vernieuwing van de sacrale kunst tussen Frankrijk en Italië (1945-1973)
De tentoonstelling "Paul VI en Jacques Maritain: De vernieuwing van de sacrale kunst tussen Frankrijk en Italië (1945-1973)" markeert vele jubilea in het jubileumjaar 2025. Zo is het 80 jaar geleden dat Jacques Maritain in 1945 werd benoemd tot Frans ambassadeur bij de Heilige Stoel en dat bijna tegelijkertijd de St. Louis des Français werd opgericht, is het 60 jaar geleden dat het Tweede Vaticaans Concilie in december 1965 werd afgesloten en werd de door Paulus VI in juni 1973 in opdracht gegeven Collectie Moderne Religieuze Kunst ingewijd. Deze jubilea alleen al tonen de historische inzichten die de tentoonstelling de bezoekers van de pauselijke musea biedt. Vanwege het brede thema moest er onvermijdelijk een selectie worden gemaakt op basis van bepaalde sleutelmomenten en -punten. In dit verband vermeld ik graag de publicatie van de verslagen van de conferentie Les Maritain et Rome, die werd georganiseerd door de Franse ambassade bij de Heilige Stoel. De conferentie vond plaats in twee edities, één in 2023 en één in 2024. Er was ruimschoots aandacht voor de vele aspecten van het 'universum van Maritain'.
In de eerste helft van de eeuw creëerden Maritain en zijn vrouw Raïssa (née Oumancoff) een intense internationale kring, die een cruciaal moment vormde in de reflectie over het christendom in de 20e eeuw. Deze kring kreeg een nieuwe impuls toen Maritain Frans ambassadeur bij de Heilige Stoel werd en van 1945 tot 1948 in de residentie Palazzo Taverna in Rome woonde. Daar versterkte hij zijn vriendschap met monseigneur Giovanni Battista Montini, die later paus Paulus VI zou worden.
Zijn relatie met de paus duurde tot ver na zijn diplomatieke carrière en bleef actief tijdens het Tweede Vaticaans Concilie. Maritains neothomistische denken droeg bij aan de focus van het Concilie op de relatie tussen kunst en geloof, en tussen de wereld van cultuur en het katholicisme, zoals verbeeld in zijn concept van 'integraal humanisme'. In de loop der tijd hadden de Maritains een collectie kunstwerken verzameld die hen door hun vele kunstenaarsvrienden waren geschonken. Een deel daarvan kwam terecht in de collectie moderne en hedendaagse kunst van de Vaticaanse Musea toen de filosoof en de "Cercle des études Jacques et Raïssa Maritain" deze in het begin van de jaren zeventig aan Paulus VI schonken. Andere werken werden door de kunstenaars zelf geschonken en verwijzen duidelijk naar hun relatie met de Maritains. Deze werken vormen een belangrijke aanvulling op de Vaticaanse collectie omdat ze het wederzijdse respect tussen Montini en Maritain bevestigen en Maritains onmiddellijke begrip van het project van Paulus VI onderstrepen. De filosoof was een van de theoretische drijvende krachten achter het project.
Het project van paus Montini had duidelijke connotaties die nog inclusiever en opener waren dan de ideeën van Maritain. Het begon officieel met de oproep aan kunstenaars om de "scheiding tussen de kerk en de hedendaagse kunst" te herstellen, die op 7 mei 1964 in de Sixtijnse Kapel plaatsvond. De eerste fase werd afgesloten met de opening van de collectie op 23 juni 1973. Deze werd ondergebracht in het historische hart van de Vaticaanse Musea, tussen het Borgia-appartement en de zalen die naar de Sixtijnse Kapel leiden. De werken die vandaag in diezelfde zalen te zien zijn, zijn van grote kunstenaars als Maurice Denis, Émile Bernard, Georges Rouault, Chagall, Matisse en Severini. Ze vertellen het verhaal van de hoofdrolspelers van dit culturele en spirituele avontuur en geven een overzicht van belangrijke episodes in de vernieuwing van de sacrale kunst in Frankrijk, Zwitserland en Italië tussen het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw.
Ik wil mijn oprechte dank betuigen aan de Franse ambassade bij de Heilige Stoel, in het bijzonder aan ambassadeur Florence Mangin, voor haar steun en aanmoediging van ons initiatief. Ik wil ook het Centre Culturel Saint-Louis des Français/Institut français – Centre Saint-Louis, de Bibliothèque Nationale et Universitaire de Strasbourg, eerwaarde pater Augustin Laffay en alle wetenschappers die hebben meegewerkt aan de publicatie van de catalogus bedanken voor hun enorme institutionele steun en hun onschatbare hulp bij het opsporen van documenten uit die periode. Ik wil ook alle medewerkers van de Vaticaanse Musea bedanken die betrokken waren bij het opzetten van de tentoonstelling, het Tentoonstellingsbureau en de Afdeling Negentiende-eeuwse en Hedendaagse Kunst, onder leiding van Micol Forti. Mevrouw Forti heeft het initiatief gepromoot en gecoördineerd met haar waardevolle medewerkers, Francesca Boschetti en Rosalia Pagliarani.
Barbara Jatta Directeur van de Vaticaanse Musea
Document om te downloaden
Paolo VI, Jaques Maritain