Leo XIV en de knoop van Castel Gandolfo: hoe kan de traditie worden hersteld nu de pauselijke residentie een museum is?

Nu de zomer nadert, staat Leo XIV voor een dilemma: moet hij de traditie van vakanties in Castel Gandolfo, zoals alle pausen tot nu toe hebben gedaan, behalve Franciscus, in ere herstellen of niet? Het bezoek van gisteren (voor inspectiedoeleinden) aan de pauselijke villa's was niet alleen bedoeld om een dagje in 'zijn' kasteel door te brengen, maar met de komst van paus Franciscus is het gebruik van het kasteel volledig op zijn kop gezet, net zoals de oude pauselijke residentie voorgoed is veranderd en nu een permanent museum is op zowel de eerste verdieping (bekend als de ontvangstverdieping) als de tweede verdieping. De pauselijke boerderijen zijn ook omgevormd tot een sociaal project, halverwege tussen toerisme en onderwijs, dat nog in aanbouw is, maar dat naar verluidt de Vaticaanse schatkist tot nu toe een fortuin heeft gekost. Op 55 hectare prachtige Italiaanse tuinen en voormalige landbouwgrond heeft het Centrum voor Vorming, gewijd aan de groene encycliek Laudato Sì, de plaats ingenomen van alle landbouwactiviteiten die er vroeger plaatsvonden en die melk en groenten leverden aan de supermarkt van het Vaticaan (die nu al maanden gesloten is).

Het plotselinge bezoek van paus Franciscus wekte onmiddellijk de hoop van de inwoners van Castel Gandolfo, die dromen dat de oude tradities in ere worden hersteld en dat de nieuwe paus weer in dit uitgestrekte en historische gebied gaat wonen en zijn vakanties doorbrengt, zoals alle pausen eeuwenlang hebben gedaan. Dit lijkt ook de bedoeling van paus Prevost, maar er moeten nog een aantal logistieke kwesties worden opgelost.

Misschien is dat de reden waarom zijn persoonlijke secretaris, de Peruviaan Don Edgard, vorige week een inspectie kwam uitvoeren, net als de hoofden van het gouverneurschap, dat verantwoordelijk is voor het algemene beheer van Castel Gandolfo, enkele dagen later. In de afgelopen vier jaar zijn op verschillende niveaus ingrijpende veranderingen goedgekeurd, die hebben geleid tot de huidige museumindeling, met bijvoorbeeld de ontmanteling van het representatieve deel van de pauselijke residentie. Dit zou wellicht problemen kunnen opleveren voor de verbouwing van het gebouw. De Grote Zaal van de Pausen wordt nu bijvoorbeeld gebruikt voor tijdelijke tentoonstellingen, zoals die van oude wandtapijten uit de Vaticaanse Musea. Gezien het aanzienlijke gewicht ervan is er zelfs een speciale muur gebouwd om ze te huisvesten.

Om nog maar te zwijgen van het feit dat de medische wachtpost op de binnenplaats (waar Johannes Paulus II en Benedictus XVI audiënties hielden en het Angelus baden) is omgebouwd tot een toeristische bar.

Alleen het privéappartement van de paus, boven en toegankelijk voor bezoekers (behalve de badkamer), is in wezen ongewijzigd gebleven. Technisch gezien zou het door Leo XIV bewoond kunnen worden, maar aangezien het geen ontvangstruimte meer heeft op de begane grond, zou het niet mogelijk zijn om de secretaris of andere assistenten onder te brengen, zoals in het verleden het geval was. Nu lijkt er een tekort aan ruimte te zijn, tenzij het opnieuw wordt gebouwd, wat weer kosten met zich mee zou brengen.

Het museum wordt momenteel gerund door Andrea Tamburelli, een voormalig ambtenaar van Peroni (die eind 2024 voor nog eens vijf jaar is herbenoemd). In het verleden haalde hij de krantenkoppen door de beroemde Vigna di Papa Ratzinger, een soort relikwie, een geschenk uit het begin van zijn pontificaat dat hij koesterde, te ontwortelen. Deze werd ontworteld om meer ruimte te maken, maar werd vervangen door rozen. De redenen voor deze beslissing zijn nooit bekendgemaakt en vormen een van de vele mysteries rond de nieuwe versie van Castel Gandolfo.