In zijn toespraak op Allerheiligen zei de paus: God heeft voor ons de weg naar het eeuwige leven geopend.

Een boeket bloemen

Paus Leo liep door het Pincetto-gedeelte van de begraafplaats terwijl het Requiem gezongen werd door de Schola Cantorum. Het hele gebied was sinds de ochtend afgezet; ongeveer 2500 mannen, vrouwen, ouderen, nonnen en priesters haastten zich om plaats te nemen op het plein dat omringd was door rijen grafstenen en kleine mausoleums, standbeelden en grafkapellen. Overal zijn engelen van verdriet te zien, huilende Madonna's, beelden van vrouwen met hun kinderen, bustes, bogen, kapellen en zelfs een standbeeld van de Capitoolse wolf. Er zijn kleuren- en zwart-witfoto's, waarvan sommige dateren uit het begin van deze eeuw. Op slechts een paar stappen afstand van het eenvoudige podium dat voor de pauselijke viering was opgesteld – waar het vergulde altaar opviel – en voor de graven van historische figuren, schrijvers en intellectuelen, kunstenaars en musici, ligt het graf met de blokletters "Garibaldi", waarin de stoffelijke resten van Ricciotti Garibaldi, de zoon van de Italiaanse figuur, samen met andere nakomelingen zijn bijgezet.

Paus bij Angelus: Herdenken van de doden brengt hoop voor de toekomst

Herinnering aan de overledenen: "We blijven hen in ons hart dragen"

Leo XIV arriveerde vroeg, om 15.45 uur, op de begraafplaats Verano, waar hij werd begroet met een ingetogen applaus – passend bij de omgeving en de plechtige gelegenheid. Vergezeld door kardinaal-vicaris Baldo Reina begroette de paus buiten de begraafplaats Silvia Scozzese, de loco-burgemeester van Rome, samen met andere functionarissen. Zijn eerste gebaar was om even stil te staan bij een graf, een van de eerste bij de ingang van de begraafplaats, waarop, vervaagd door de tijd, de inscriptie Antonia Coccia Nicolini en familie te lezen is. Leo legde een boeket witte rozen op het marmer, stond even stil in gebed en gaf zijn zegen als symbolisch eerbetoon aan alle overledenen die op Verano begraven liggen.

De preek van de paus begintmet hun nagedachtenis: "Hoewel zij ons hebben verlaten op de dag dat zij stierven, blijven wij hen in ons hart dragen en blijft hun nagedachtenis altijd levend in ons dagelijks leven."

"Vaak doet iets ons aan hen denken en herinneren we ons ervaringen die we ooit met hen hebben gedeeld. Veel plaatsen, zelfs de geur van ons huis, herinneren ons aan degenen die we hebben liefgehad en die ons zijn voorgegaan, waardoor hun herinnering voor ons levendig blijft."

"Vaak brengt iets hen in onze gedachten en herinneren we ons ervaringen die we ooit met hen hebben gedeeld. Veel plaatsen, zelfs de geur van ons huis, herinneren ons aan degenen van wie we hebben gehouden en die ons zijn voorgegaan, waardoor hun herinnering voor ons levendig blijft."

Toekomstige hoop gebaseerd op de verrijzenis van Christus

De viering van vandaag is echter niet alleen bedoeld als een moment van herdenking: "Het christelijk geloof, gegrondvest op het paasmysterie van Christus, helpt ons onze herinneringen te beleven als meer dan alleen een terugblik op het verleden, maar ook en vooral als hoop voor de toekomst." Het gaat dus niet zozeer om terugkijken, maar om vooruitkijken naar het doel van onze reis, naar de veilige haven die God ons heeft beloofd, naar het eindeloze feest dat ons te wachten staat, waarin de dood voor altijd is uitgebannen.

Het is deze "hoop voor de toekomst" die betekenis geeft aan herinnering en gebed: "Dit is geen illusie om de pijn van onze scheiding van dierbaren te verzachten, noch is het louter menselijk optimisme", benadrukte paus Leo XIV.

"Het is de hoop die is gegrondvest op de verrijzenis van Jezus, die de dood heeft overwonnen en voor ons de weg naar de volheid van het leven heeft geopend."

"Het is de hoop die gegrondvest is op de verrijzenis van Jezus, die de dood heeft overwonnen en voor ons de weg naar het volle leven heeft geopend."

Liefde overwint de dood

Terugkomend op een van zijn recente catechese tijdens een algemene audiëntie, zei de paus dat Christus "de bestemming van onze reis" is. Hij "garandeert onze aankomst en leidt ons naar huis, waar we worden verwacht, bemind en gered."

En die eindbestemming zal “een ontmoeting van liefde” zijn. Het is dezelfde liefde waarmee God ons heeft geschapen, dezelfde liefde waarmee Zijn Zoon “ons van de dood redt”, dezelfde liefde waardoor “Hij verlangt dat wij voor altijd met Hem en met onze dierbaren leven”. Daarom, zo benadrukte de paus, "kunnen we naar ons doel reizen en er zelfs nu al op vooruitlopen door een onbreekbare band met degenen die ons zijn voorgegaan", terwijl "we in liefde leven en naastenliefde betonen aan anderen, vooral de zwaksten en meest behoeftigen".

"Liefde overwint de dood. In liefde zal God ons samenbrengen met onze dierbaren. En als we samen in naastenliefde reizen, wordt ons leven zelf een gebed dat opstijgt naar God, ons verenigt met de overledenen en ons dichter bij hen brengt terwijl we wachten om hen weer te ontmoeten in de vreugde van het eeuwige leven."

"Liefde overwint de dood. In liefde zal God ons samenbrengen met onze dierbaren. En als we samen reizen in naastenliefde, wordt ons leven een gebed dat opstijgt naar God, ons verenigt met de overledenen en ons dichter bij hen brengt terwijl we wachten om hen weer te ontmoeten in de vreugde van het eeuwige leven."

Elke traan wegwissen

Van hieruit komt de uitnodiging om ons toe te vertrouwen aan "de hoop die niet teleurstelt": "Laten we onze blik richten op de verrezen Christus en denken aan onze overleden dierbaren die omhuld zijn door zijn licht. Laten we de belofte van het eeuwige leven van de Heer in ons hart laten weerklinken. Hij zal de dood voor altijd vernietigen", benadrukte paus Leo. Hij concludeerde: "De Heer wacht op ons, en wanneer we Hem uiteindelijk ontmoeten aan het einde van onze aardse reis, zullen we ons verheugen met Hem en met onze dierbaren die ons zijn voorgegaan."

"Moge deze belofte ons steunen, onze tranen drogen en onze blik omhoog richten naar de hoop voor de toekomst die nooit vervaagt."

"Moge deze belofte ons steunen, onze tranen drogen en onze blik omhoog richten naar de hoop voor de toekomst die nooit vervaagt."

Het gebed voor eeuwige rust sloot de viering af, terwijl de late namiddagduisternis al neerdaalde tussen de cipressen van Verano. De paus gaf zijn zegen aan alle aanwezigen: sommigen bogen zich in gebed, anderen stonden en legden het moment vast op hun smartphones, weer anderen hielden bloemen vast, klaar om de graven van hun dierbaren te bezoeken.

Bij zijn terugkeer in het Vaticaan begaf paus Leo zich naar de crypte van de Sint-Pietersbasiliek voor een moment van persoonlijk gebed voor de overleden pausen.